Ja, het smelten van de poolkappen kan wel degelijk invloed hebben op hoe watermassa’s op aarde reageren op centrifugaalkracht, en dus op de verdeling van water over de aarde. Hier is hoe dat werkt:
1. Centrifugaalkracht en waterverdeling
De aarde draait om haar as, en door deze rotatie ontstaat er een
centrifugaalkracht. Deze kracht werkt het sterkst aan de evenaar en het zwakst aan de polen. Als gevolg hiervan is de aarde geen perfecte bol maar een
afgeplatte bol (een zogenaamde
oblate sferoïde): de straal aan de evenaar is groter dan aan de polen.
Water reageert op die centrifugaalkracht en verzamelt zich daarom vooral rond de evenaar, wat bijdraagt aan de bolvormige oceaan-oppervlakte (het
geoïde).
2. Wat gebeurt er als de poolkappen smelten?
Als het ijs op de polen smelt, treden er een paar belangrijke effecten op:
a. Massaverdeling verandert
IJs aan de polen is op land (zoals op Antarctica en Groenland). Als dit smelt, stroomt het water de oceaan in en verspreidt zich. Hierdoor
verschuift massa van hoge breedtegraden (de polen) naar lagere breedtegraden (richting evenaar).
Volgens natuurkundige principes (zoals behoud van impulsmoment) kan dit de
rotatie van de aarde licht vertragen, wat de centrifugaalkracht iets zou verminderen, maar het belangrijkste effect is dat het
de vorm van het geoïde verandert: watermassa verplaatst zich naar waar de centrifugaalkracht sterker werkt (rond de evenaar).
b. Zeespiegelstijging is ongelijk verdeeld
De stijging van de zeespiegel door het smelten van ijs is
niet overal gelijk. Vanwege zwaartekrachteffecten en aardrotatie is het zo dat als een ijskap verdwijnt, de zeespiegel in de buurt daarvan
minder stijgt of zelfs daalt, terwijl hij op grote afstand juist
meer stijgt.
3. Reactie op centrifugaalkracht verandert
Met meer vloeibaar water en minder massa vastgezet op de polen, kunnen oceanen
vrijer reageren op de centrifugaalkracht. In zekere zin wordt het effect van de centrifugaalkracht op de verdeling van water
versterkt: er is minder bevroren massa die op zijn plek wordt gehouden, en vloeibaar water stroomt makkelijker naar gebieden waar de centrifugaalkracht het sterkst is — richting de evenaar.
Samengevat:
Ja, het smelten van de poolkappen verandert hoe het water op aarde reageert op de centrifugaalkracht:
- De massa van het water verplaatst zich van de polen naar lagere breedtegraden.
- Dat versterkt de bolvormige verdeling van water en accentueert de ophoping rond de evenaar.
- De rotatiesnelheid van de aarde kan licht veranderen.
- De zeespiegel stijgt ongelijk door deze veranderingen.